İş Yerinde Mobbing: Tanımı, Nedenleri, Sonuçları ve Mücadele Yolları
İş yerinde mobbing, bir veya birden fazla kişi tarafından, bir çalışana yönelik sistematik olarak uygulanan, psikolojik şiddet ve taciz içeren davranışlar bütünüdür. Mobbing, çalışanın itibarını zedelemeyi, onu işten ayrılmaya zorlamayı veya çalışma ortamını çekilmez hale getirmeyi amaçlar. Günümüzde, iş yerlerinde giderek artan bir sorun haline gelen mobbing, hem çalışanların hem de işverenlerin dikkat etmesi gereken önemli bir konudur.
Mobbingin Tanımı ve Türleri:
Mobbing, çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. En yaygın mobbing türleri şunlardır:
Dikey Mobbing: Üst düzey yöneticilerin, astlarına yönelik uyguladığı mobbingdir.
Yatay Mobbing: Aynı pozisyondaki çalışanların, birbirlerine yönelik uyguladığı mobbingdir.
Psikolojik Mobbing: Çalışanın itibarını zedelemeye, onu küçük düşürmeye veya aşağılamaya yönelik davranışlardır.
Sosyal Mobbing: Çalışanı sosyal olarak izole etmeye, onu dışlamaya veya yalnızlaştırmaya yönelik davranışlardır.
İşle İlgili Mobbing: Çalışanın işini yapmasını engellemeye, ona aşırı iş yükü vermeye veya onu yetersiz göstermeye yönelik davranışlardır.
Mobbingin Nedenleri:
Mobbingin birçok nedeni olabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:
Rekabetçi iş ortamı
Yetersiz liderlik
İletişim eksikliği
Kişilik çatışmaları
İş güvencesizliği
Mobbingin Sonuçları:
Mobbing, hem çalışanlar hem de işverenler üzerinde ciddi sonuçlar doğurabilir.
Çalışanlar Üzerindeki Sonuçları:
Psikolojik sorunlar (depresyon, anksiyete, stres)
Fiziksel sorunlar (uykusuzluk, baş ağrısı, mide rahatsızlıkları)
İş performansında düşüş
İşten ayrılma
İşverenler Üzerindeki Sonuçları:
Çalışan devir hızının artması
İş gücü kaybı
İş yeri itibarının zedelenmesi
Yasal sorunlar
Mobbing ile Mücadele Yolları:
Mobbing ile mücadele etmek için hem çalışanların hem de işverenlerin yapabileceği birçok şey vardır.
Çalışanlar İçin Mücadele Yolları:
Mobbingi belgelemek (tarih, saat, yer, tanıklar)
Güvenilir bir kişiyle konuşmak (arkadaş, aile, psikolog)
İş yeri yöneticilerine veya insan kaynaklarına başvurmak
Gerekirse yasal yollara başvurmak
İşverenler İçin Mücadele Yolları:
Mobbingi önlemek için politikalar oluşturmak
Çalışanları mobbing konusunda eğitmek
Mobbing vakalarını ciddiye almak ve soruşturmak
Çalışanlar için destek mekanizmaları oluşturmak.
İş yerinde mobbing, ciddi bir sorundur ve hem çalışanların hem de işverenlerin bu konuda bilinçli olması önemlidir. Mobbing ile mücadele etmek için herkesin üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmesi gerekmektedir. Unutmayın, hiç kimse mobbinge maruz kalmayı hak etmez.
İş yerinde mobbinge maruz kalan bir çalışan, hukuki yollara başvurarak haklarını koruyabilir. Türkiye'de mobbinge karşı hukuki mücadele, çeşitli kanunlar ve yargı kararları ile desteklenmektedir.
Hukuki Dayanaklar:
Türk Medeni Kanunu: Kişilik haklarının korunması, manevi tazminat
Borçlar Kanunu: İşverenin gözetim borcu, maddi ve manevi tazminat
İş Kanunu: İşverenin eşit davranma yükümlülüğü, iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi
Türk Ceza Kanunu: Hakaret, tehdit, taciz gibi suçlar
Hukuki Süreç:
Delil Toplama: Mobbinge maruz kalan kişi, yaşadığı olayları tarih, saat, yer ve tanık bilgileriyle birlikte detaylı olarak kaydetmelidir. E-posta, mesaj, ses kaydı gibi deliller de toplanmalıdır.
İşverene Başvuru: Mobbinge maruz kalan kişi, durumu yazılı olarak işverene veya insan kaynakları departmanına bildirmelidir.
Arabuluculuk: 2018'de yapılan değişiklikle iş davalarında dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunlu hale gelmiştir. Arabuluculuk sürecinde, taraflar bir arabulucu eşliğinde uzlaşmaya çalışırlar.
Dava Açma: Arabuluculuk sürecinde uzlaşma sağlanamazsa, iş mahkemesinde dava açılabilir. Davada, mobbing nedeniyle maddi ve manevi tazminat talep edilebilir.
Ceza Davası: Mobbing eylemleri aynı zamanda suç teşkil ediyorsa, Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunularak ceza davası açılabilir.
Dava Türleri:
Tazminat Davası: Mobbing nedeniyle uğranılan maddi ve manevi zararların tazmini talep edilir.
İş Sözleşmesinin Feshi: Mobbing nedeniyle iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir ve kıdem tazminatı talep edilebilir.
Ceza Davası: Mobbing eylemleri suç teşkil ediyorsa, ceza davası açılabilir.
Başvuru Yerleri:
İş Mahkemeleri
Cumhuriyet Savcılıkları
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Kamu Denetçiliği Kurumu
Alo 170
Önemli Hususlar:
Mobbing davalarında ispat yükü davacıdadır. Bu nedenle, delil toplamak çok önemlidir.
Dava açma süresi, olayın niteliğine göre değişebilir. Bu nedenle, bir avukata danışmak önemlidir.
Mobbinge karşı hukuki mücadele, uzun ve zorlu bir süreç olabilir. Bu süreçte, psikolojik destek almak da önemlidir.
Ek Bilgiler:
Mobbing, Türk hukukunda özel olarak tanımlanmamıştır. Ancak, Yargıtay kararları ile mobbingin unsurları ve sonuçları belirlenmiştir.
Mobbing davalarında, tanık ifadeleri, e-posta, mesaj, ses kaydı gibi deliller kullanılabilir.
Mobbinge maruz kalan kişi, iş yerinde yaşadığı olayları detaylı olarak kaydetmeli ve bu kayıtları saklamalıdır.
